Femicide, het doden van vrouwen en meisjes omdat zij vrouw zijn, is wereldwijd een schrijnend en hardnekkig probleem. Volgens de Verenigde Naties worden jaarlijks naar schatting 85.000 vrouwen en meisjes vermoord, wat neerkomt op gemiddeld 140 slachtoffers per dag. In zo’n 60 procent van de gevallen is de dader een intieme partner of familielid. Het gaat dus zelden om onbekenden of toevallige daders, maar om mannen die het slachtoffer juist het meest nabij staan.
Wat daarbij opvalt: de daders komen uit alle etnische, religieuze en sociaaleconomische groepen. Of ze nu rijk of arm zijn, wit of zwart, autochtoon of migrant, overal zien we hetzelfde patroon terug: de overgrote meerderheid van de daders is man, en de aanleiding ligt vaak in relationele conflicten, machtsongelijkheid of controleverlies.
De cijfers uit verschillende landen bevestigen dit patroon. In Portugal bijvoorbeeld bleek 81 procent van de daders van intieme partner femicide, Portugees te zijn en zonder migratieachtergrond. In het Verenigd Koninkrijk toont de femicide census aan dat gemiddeld elke 2 à 3 dagen een vrouw wordt vermoord door een man die zij kende; meestal partner, ex-partner of familielid. En in Turkije laten gegevens zien dat de meeste daders familieleden, (ex-)partners of bekenden zijn. Ook in Nederland is femicide een urgent probleem. Recente gegevens tonen dat gemiddeld elke acht dagen een vrouw wordt vermoord, meestal door een (ex-)partner. Bij 91 procent van de zaken is de dader een man. In 6 op de 10 gevallen gaat het om intiem partnergeweld. Deze harde cijfers laten zien dat femicide structureel aanwezig is in de Nederlandse samenleving, dwars door alle bevolkingslagen heen.
Het beeld is dus steeds hetzelfde: femicide is niet gelinkt aan een specifieke bevolkingsgroep, maar een wereldwijd gender gerelateerd fenomeen.
Het is belangrijk te onderstrepen dat er geen betrouwbare cijfers zijn die aantonen dat migratieachtergrond of etniciteit bepalend zouden zijn voor het daderschap. Toch wordt in publieke debatten vaak gesuggereerd dat asielzoekers of mensen met een migratieachtergrond verantwoordelijk zouden zijn voor het merendeel van dit geweld. Die bewering is feitelijk onjuist en bovendien gevaarlijk, omdat ze de aandacht afleidt van de kern van het probleem: structurele genderongelijkheid en mannelijk geweld.
Overal speelt hetzelfde vraagstuk. Ook hier komen moorden op vrouwen voor binnen intieme relaties en gezinnen. Daders zijn mannen uit verschillende etnische en sociaaleconomische groepen. De culturele context kan verschillen; familie-eer, religieuze opvattingen en afhankelijkheidsrelaties spelen vaak een grotere rol, maar de kern blijft gelijk: femicide is een genderprobleem.
Dit vraagt om beleid dat rekening houdt met de culturele en sociale realiteit, maar dat altijd gestoeld is op dezelfde analyse. Zolang de oorzaak niet correct wordt benoemd, blijft de aanpak ineffectief. Wanneer femicide ten onrechte wordt neergezet als een probleem van “de ander”, of dat nu migranten in Europa zijn of een bepaalde bevolkingsgroep in Nederland, verliezen we uit het oog dat het om een structureel, gender gerelateerd fenomeen.